Baza wiedzy

Mediacja w sprawach z zakresu prawa pracy

Aktualnie obowiązujące przepisy dotyczące mediacji wprowadzono na mocy uchwalonej 28.7.2005 r. ustawy nowelizującej Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 172, poz. 1438). Na pojawiające się początkowo wątpliwości, czy przedmiotowe przepisy dopuszczają stosowanie procedury mediacyjnej także w sprawach z zakresu prawa pracy, doktryna odpowiedziała twierdząco. Jak zauważa K.W. Baran, możliwość ta wynika z formuły art. 10 kpc, który pozwala na zawarcie ugody przed mediatorem we wszystkich sprawach, w których jest to dopuszczalne.[1]Tym samym w chwili obecnej nie ma wątpliwości, że instytucja mediacji może być również stosowana w sprawach z zakresu prawa pracy.

Czy jest jednak potrzebna i efektywna? Moim zdaniem tak. Należy zauważyć, że stosunki z zakresu prawa pracy różnią się nieco w swoim charakterze od innych sporów cywilnych. W tej formule strony konfliktu nierzadko są związane wspólną przyszłością, niejednokrotnie spory dotyczą bieżącego wykonywania pracy. Bardzo często wystąpienie na drogę sporu sadowego może zaognić istniejący konflikt pomiędzy pracodawcą a pracownikiem, co nie będzie służyło żadnej ze stron. Z pomocą przychodzi wtedy właśnie postępowanie mediacyjne. Mediator jako osoba trzecia może nie tylko załagodzić istniejący konflikt, lecz także doprowadzić do zawarcia ugody, która będzie satysfakcjonowała każdą ze stron oraz pomóc stronom wyciągnąć wnioski na przyszłość. Oczywiście pojawiają się uwagi krytyczne dotyczące zasadności prowadzenia postepowania mediacyjnego w sprawach z zakresu prawa pracy. Jako argument podnosi się często znaczną nierówność stron związanych konfliktem oraz obawę pracownika przed konsekwencjami związanymi z wystąpieniem ze swoimi roszczeniami, co może doprowadzić do przyjęcia przez niego nieadekwatnych warunków ugody. Tym bardziej, że jak uznał Sąd Najwyższy, aby doszło do ugody wystarczy subiektywna równoważność roszczeń. Tym samym otwiera to pole do nadużyć przez pracodawców tej instytucji. Jak zauważa K.W. Baran, istnieje niebezpieczeństwo wywierania presji przez pracodawców na pracowników obligowanych umowami mediacyjnymi do ugodowego likwidowania indywidualnych sporów pracy, co może w praktyce prowadzić do bezzasadnego ograniczenia bądź nawet pozbawienia pracowników niektórych uprawnień.[2] ?Uważam, że także w takich przypadkach nie do przecenienia jest rola mediatora. To właśnie on powinien stanowić niejako gwarancje równowagi stron w powyższym konflikcie. Również w obronie praw pracownika staje zasada dobrowolności mediacji, dająca możliwość rezygnacji z uczestnictwa w mediacji na każdym jej etapie i wystąpienia na drogę sądową.

Zaznaczyć także należy, że ustawodawca implementując przepisy dotyczące postępowania mediacyjnego do kodeksu postępowania cywilnego nie dokonał zmian w treści art. 295 kp, który reguluje przerwanie biegu przedawnienia. Tym samym część doktryny, np. P. Telenga na podstawie brzmienia obecnego przepisu wyciąga wniosek, że wszczęcie mediacji w sprawach ze stosunku pracy nie wywołuje skutku w postaci przerwania biegu terminu przedawnienia roszczenia. Uważam ten pogląd za niezasadny. Różnicowałoby to bowiem skutek wszczęcia mediacji w sprawach cywilnych a w sprawach pracowniczych , na niekorzyść tych ostatnich. Nie sadzę, aby taki był zamiar racjonalnego ustawodawcy. Powyższą lukę, można usunąć poprzez zastosowanie art. 300 kp.[3]

Podsumowując uważam, że mediacja w indywidualnych sprawach z zakresu prawa pracy może stanowić nad wyraz efektywne narzędzie przy rozwiazywaniu konfliktów pomiędzy pracodawcą a pracownikiem, pozwalające nie tylko na znacznie większą swobodę w konstruowaniu treści postanowień ugody, lecz także w zachowaniu relacji na przyszłość pomiędzy stronami.

Mediator adwokat Liliana Indan-Pykno

Absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego. Prowadzi indywidualną kancelarię adwokacką. Od 2017 roku wpisana na listę adwokatów Kujawsko-Pomorskiej Izby Adwokackiej w Toruniu. Absolwentka studiów podyplomowych Szkoły Prawa Niemieckiego i Westfälische Wilhelms-Universität w Münster dla studentów polskich. Uprawnienia mediatora posiada od 2014 roku. Wpisana na listę stałych mediatorów przy Sądzie Okręgowym w Toruniu oraz mediatorów Centrum Mediacji przy Naczelnej Radzie Adwokackiej. Prowadzi mediacje cywilne, gospodarcze i rodzinne.